Ginące symbole tożsamości krajobrazu wsi żuławskiej: Koźliny (Kösslin, Güttland)

Koźliny to wieś położona w południowej części Żuław Gdańskich, przy drodze ze Steblewa do Tczewa, administracyjnie w gminie Suchy Dąb w powiecie gdańskim w województwie pomorskim. Pierwszy historyczny zapis o wsi pochodzi z 1198 r. i mówi o przekazaniu joannitom z Lubiszewa dziesięciny z pól wsi Jetland. Pierwotnie istniały rozdzielone rzeką Motławą dwie osady: Kösslin, posiadająca krzyżacki dokument lokacyjny z 1353 roku i Jetlun (Jetland, Jetlin), późniejsze Güttland, wymieniane w 1373 roku w związku z nadaniem ziemi Janowi Leszczschkaw. Do XVII w. wieś była określana podwójną nazwą, chociaż administracyjnie stanowiła jeden organizm. Od około 1310 roku była własnością krzyżacką komturii gdańskiej, w latach 1454-1793 oraz 1807-1814 stanowiła własność miasta Gdańska, a w latach 1793-1807 i 1814-1919 własność skarbu pruskiego. W roku 1919 wieś weszła w terytorium Wolnego Miasta Gdańska. Po drugiej wojnie światowej Koźliny znalazły się w granicach Rzeczypospolitej.
Wieś kmieca, pierwotnie na planie owalnicowym. Zabytki: wzniesiony w połowie XIV wieku w stylu gotyckim kościół o wnętrzu barokowym, ryglowy spichlerz z początku XIX wieku oraz domy mieszkalne z XVIII/XIX wieku.
Kościół gotycko–barokowy orientowany pw. Matki Boskiej Różańcowej został wzniesiony w połowie XIV wieku. Od drugiej połowy XVI wieku do 1945 roku był świątynią ewangelicką. W latach 1684-1686 dobudowano nawę oraz wieżę pokrytą blachą, w górnej części o konstrukcji szkieletowej wypełnionej cegłą z chorągiewką na szczycie z herbem Gdańska i datą 1686. Z 1686 roku pochodzi także znajdujący się nad wejściem kamienny herb Gdańska. Ołtarz główny manierystyczny, pozostałe wyposażenie wnętrza łącznie z prospektem organowym – barokowe. W świątyni znajduje się obraz z przełomu XVI i XVII wieku, namalowany w kręgu Vredemana de Vries, „Faryzeusz i celnik w świątyni”. Dzwon na wieży kościelnej pochodzi z 1684 roku.
Zachowany do dnia dzisiejszego spichlerz pochodzi z XVIII wieku. Budynek jest dwukondygnacyjny, konstrukcji szkieletowej o regularnym szachulcowym układzie belek, wypełnienia ceglane, otynkowane. Dach dwuspadowy, kryty holenderką.
Podczas pierwszej wojny polsko-szwedzkiej w Koźlinach nocował z 19 na 20 sierpnia 1626 roku król szwedzki Gustaw II Adolf. W 1656 roku miał tu swoją kwaterę główną szwedzki generał Wirtz.
Z Koźlin pochodził Max Halbe (04.10.1865-30.11.1944) ceniony pisarz i dramaturg niemiecki, honorowy obywatel Gdańska i Malborka.

Źródła:
1) Barbara Ról, Iwona Strzelecka: Katalog Zabytków Sztuki, Województwo Gdańskie, Pruszcz Gdański i okolice, Wydawnictwa Artystyczne i Filmowe, Warszawa 1986.
2) Wiesława Wolińska: Z kart historii wsi Koźliny, Serwis Internetowy Szkoły Podstawowej im. Księdza Prałata Józefa Waląga w Koźlinach (http:// http://www.spkozliny.pl/